Wat kan je eraan doen als je bang bent voor de tandarts?

Wat zijn de oorzaken van angst voor de tandarts?

De oorzaken van de angst voor de tandarts kunnen heel verschillend zijn. Vaak zijn ze terug te voeren naar de jeugd. De vroegere (school-) tandarts heeft voor veel traumatische ervaringen gezorgd. Wie weet komt het je bekend voor dat er kinderen door de schooltandarts behandeld werden zonder verdoving. Maar we horen en lezen ook verhalen dat de tandartsassistent de mond opentrok en de kinderen echt vasthield zodat ze door de schooltandarts behandeld konden worden. Vaker komt het voor dat angst voor de tandarts ‘afgekeken’ is van de ouders of afkomstig van sterk overdreven ‘griezelverhalen’. Het geluid van de boor of de luchtjes van desinfecterende middelen in de praktijk stimuleren de angst en voeren vaak terug naar de traumatische ervaringen van de angstpatiënten. Sommigen kunnen ook vooraf al heel bang zijn voor eventuele pijn.

Tips voor wie angstig is en niet naar de tandarts durft

Er zijn veel mensen die niet naar de tandarts gaan omdat ze te bang zijn. Ga je echter lange tijd niet, dan levert dat meestal problemen op met je gebit. Dit maakt de behandelingen lastiger en duurder en dat wil je juist voorkomen.

• Het is goed om er met anderen over te praten, dat kan vaak een goede eerste stap zijn. Die ander kan je op het spoor brengen van een aardige tandarts die de tijd voor je neemt.
• Mocht je de eerste stap gezet hebben en je aangemeld hebben bij een tandartspraktijk, dan kun je afspreken dat er stapje voor stapje dingen worden gedaan. Dus afspraak 1 is dan alleen de kennismaking en controle, bijvoorbeeld. Zo kan je ook uitproberen of je een klik hebt met het team van behandelaars.
• Zit de angst te diep, bijvoorbeeld als je score op de Dental Anxiety Scale hoger is dan 15, praat er dan over met je huisarts. Deze kan je doorverwijzen naar een tandarts angstbegeleiding of een centrum voor bijzondere tandheelkunde.

Klik hier om jezelf te testen met de Dental Anxiety Scale – en durf jezelf en je angst serieus te nemen. Je bent niet de enige!

Hoe helpt Drempels voor de tandarts?

Platform De Lieve Tandarts heeft al duizenden ‘tandartsmijders’ weer over die drempel heen geholpen. De meesten zijn via ons terechtgekomen bij een lieve tandarts; tandartspraktijken met het Keurmerk De Lieve Tandarts. Een enkeling moest naar een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT) om van zijn/haar angst af te komen en de eerste behandelingen te ondergaan.

Ons doel is dat je gewoon behandeld kunt worden door een lieve tandarts bij je in de buurt. We staan niet achter tandartspraktijken die narcose als hun handelsmerk zien. Behandelingen onder volledige anesthesie zijn alleen geschikt voor patiënten voor wie echt geen andere oplossing bestaat. Je hebt namelijk echt nog veel mogelijke stappen voor dit nodig is.

Tips om angst voor de tandarts te voorkomen – voor de volgende generatie

Je voorkomt angst voor de tandarts het best al zo vroeg mogelijk. Neem je kind zo jong mogelijk mee naar de tandarts of mondhygiënist. Ook als het zelf nog niet behandeld wordt kan je kind al wel zo vroeg mogelijk wennen aan de omgeving, de geluiden en de geurtjes. Laat het dan ook even in de mond kijken door een assistente bijvoorbeeld. Uit onderzoek blijkt dat hoe eerder een kind went aan de tandarts, hoe kleiner de kans is dat er later angst ontstaat.

Bij jonge kinderen is het goed als één van de ouders erbij is tijdens de controle of behandeling. Als je kind wat ouder wordt is het juist goed het te laten proberen zelf te gaan, wat goed is voor hun zelfvertrouwen. Als je erbij bent als ouder is het verstandig wel zoveel mogelijk over te laten aan de tandarts of mondhygiënist. Beloftes als: “Je voelt absoluut niks” zijn niet verstandig, want als je kind dan tòch pijn ervaart kan het zich verraden voelen. Beloningen in de vorm van een klein presentje of een uurtje langer opblijven als je kind zich kranig gedragen heeft werken goed. Maar waak er wel voor om juist teveel nadruk te leggen op dit soort prestaties. Ideaal is dat je kind het ‘naar de tandarts gaan’ als iets normaal ervaart, dat erbij hoort zoals naar de kapper gaan.

Tips voor als je ondanks je angst wel naar de tandarts durft te gaan 

Maak het jezelf een stuk makkelijker – en fijner!

• Neem wat mee voor in de wachtkamer (bel zolang de coronamaatregelen gelden vooraf met de praktijk of dat mag), zoals een luisterboek of muziek, een tijdschrift of ander leesmateriaal.
• Wat je ook kunt doen is samen naar de tandarts gaan, met een vriend, buddy of coach.
• Je kunt ook de volgende afspraak maken met de aanwezige balie-assistent: maak buiten een korte wandeling en laat je bellen als de wachttijd om is.

Wat de oorzaak van je angst ook is, het is van belang dat er een sfeer van wederzijds vertrouwen ontstaat tussen de tandarts/behandelaar en jou. Door te praten over wat je bezighoudt en wat je angst eventueel is, is de behandelaar voorbereid en kan hij/zij wat meer tijd voor je inplannen.

Daarbij helpen ook deze tips:

• Laat je goed informeren over het soort behandelingen dat je te wachten staan. Weten waar je aan toe bent helpt!
• Stel vast (eventueel met hulp van een coach of psycholoog) wat het prettigst voor je is. Wil je precies weten wat er gebeurt tijdens de behandeling (dus dat de tandarts elke stapje voorziet van commentaar) of juist niet? Wil je meekijken, voor zover dat gaat, bijvoorbeeld met een spiegel?

Onthoud ook: pijn is vrijwel altijd te voorkomen.

• Verdoving is een must als je wat angstig bent. Er zijn lieve tandarts- en mondzorgpraktijken waar ze – als je dat wilt – een zalfje aanbrengen op je tandvlees waardoor je niets meer voelt van de naald.
• Wie weet mag je een rustgevend middel. Overleg dat met je huisarts of tandarts.
• Kijk of je baat hebt bij ontspannings- of ademhalingsoefeningen. Yoga kan je hierin ook een stuk op weg helpen.
• Verder is alle afleiding handig. Vraag om muziek als het stil is, of neem je eigen muziekspeler mee met oordopjes. Wie weet hangt er een monitor boven de stoel waarop je een film kunt kijken, of misschien zelfs je eigen Netflix-serie. Alles wat je aandacht van de behandeling afleidt kan handig zijn.
• Tot slot: vraag ook je tandarts of de assistent om tips. Ze denken graag mee!

Wat je nog meer kunt doen om minder angstig te worden

Heb je naast bovenstaande tips aanvullende hulp nodig?

• Hier vind je meer informatie over EMDR.
• Je kunt een online cursus volgen via PsyNed. En je kunt er ook hulp krijgen van een psycholoog. Kijk hier.

Neem bij twijfel over vergoedingen altijd even contact op met de praktijk of eventueel met je verzekering.

Iedereen heeft behoefte aan controle tijdens de tandheelkundige behandeling.

Spreek een stopteken af met je behandelaar, zoals het opsteken van je hand. De de tandarts zal de behandeling dan direct onderbreken. Zo houd je het gevoel dat je iets van de behandeling in eigen hand houdt.

Mocht je een tandarts hebben die geen begrip toont voor je angst, neem dan de stap om een andere tandarts te zoeken. Je verdient iemand die uitleg kan geven, die begrip toont voor je wensen en eventuele angst of schaamte. Het gaat om jouw gezondheid en welbevinden. Daar kun en mag je je eigen keuzes in maken.

Wissel pas nadat je in gesprek bent gegaan met je eigen tandarts en dat niet het gewenste resultaat opleverde.